Những thành tựu nổi bật của Âm nhạc Thế giới 100 năm qua

Ngày  23 tháng 11 năm 2019, tại Trường Đại học Hoa Sen đã tổ chức Seminar: 100 Years of Musical Highlights from Tin Pan Alley to Maroon 5 (Những thành tựu nổi bật của Âm nhạc Thế giới 100 năm qua, từ các nhạc sĩ Tin Pan Alley cho tới nhóm nhạc nổi tiếng Maroon 5) do GS.TS. Brian.T.Kilp, Indinana State University-U.S.A trình bày.

Những điểm chính của buổi nói chuyện về 100 năm âm nhạc nổi tiếng của Mỹ và quốc tế nhấn mạnh nguồn gốc của nhạc Pop, các nhạc cụ phổ biến, về các ca sĩ, ca sĩ với tư cách là nghệ sĩ và các fan hâm mộ đã và đang thay đổi nhanh chóng. Chúng ta cũng thấy nhạc Pop đi cùng với các vấn đề văn hóa, chính trị và xã hội, vấn đề về chủng tộc, giai cấp, giới tính, sự phát triển của kinh doanh âm nhạc và sự phát triển của công nghệ.

Theo GS.TS.Kilp, để hiểu nhạc Pop của ngày nay đang thay đổi mạnh mẽ ra sao thì chúng ta cần quay ngược thời gian 100 năm để tìm hiểu sự phát triển liên tục của nhạc Rock. Nhạc Rock bắt đầu xuất hiện ở phạm vi hẹp ở các vùng miền của nước Mỹ và lan dần ra thành ngành kinh doanh âm nhạc.

Vậy chúng ta nghe bản nhạc nào của Rock? GS. Kilp nói đó là bài “Rocket 88”. Nhiều học giả nghiên cứu về Rock cũng đồng tình đây chính là bài Rock & Roll đầu tiên.Nhạc cụ cho bản nhạc Rocket 88 gồm: trống, guitar điện tử, acoutis piano, 2 saxophones và giọng chính.

Vậy ai sẽ chơi nhạc cụ nào trong Rock? Đới với bộ trống và bộ gõ, phần nhịp điệu tạo nền tảng vững chắc cho các thành viên trong nhóm. Tay trống sử dụng một bộ trống thường bao gồm một số hoặc tất cả những thứ sau đây: snare drum, bass drum, tom-toms, high hat cymbals, ride cymbal, and/or crash cymbal. Bộ trống có thể được tăng cường bằng các nhạc cụ gõ khác.

Đối với ca sĩ chính và các giọng hát đệm, giọng solos, bộ kèn và bộ dây, ca sĩ tập trung vào giai điệu và có thể biểu diễn độc tấu hoặc kết hợp với giọng hát đệm.

Chuyển sang vai trò của kỹ thuật thu âm trong nhạc rock. Có hai cách tiếp cận của môt bản thu âm. Một bản ghi âm dưới dạng “audio snapshot” hoặc ở dạng tái tạo trung thực về buổi biểu diễn trực tiếp. Điều này giúp việc khai thác các khả năng có thể tại phòng thu âm, hoặc do việc thu âm sẽ khó hoặc không thể thực hiện được khi biểu diễn trực tiếp. Trước kia, các bản ghi âm là đơn âm, có nghĩa là chỉ có một loa phát ra. Trong thu âm stereo thì khác, các kỹ sư có thể kiểm soát hay điều chỉnh xem âm thanh nên phát ra từ loa trái hay phải hay cả hai. Sau khi tất cả các bản nhạc được ghi lại, các kỹ sư có thể dùng bản pha trộn hoặc phòng âm thanh kỹ thuật số để điều chỉnh và tạo phiên bản cuối cùng cho bài hát.

Kế đến, giai đoạn có TV, phim ảnh và video. Truyền hình, phim ảnh và video âm nhạc đã giúp các nhạc sĩ tiếp cận khán giả một cách trực quan, và do đó hình ảnh của nhạc Rock là trung tâm của sự phát triển trong văn hóa, trong nghiên cứu Rock. Các nhà nghiên cứu có thể tìm hiểu về mối quan hệ giữa âm nhạc và hình ảnh.

Bước phát triển kế tiếp là tạo dựng khán giả toàn quốc qua ngành giải trí và âm nhạc. Phim ảnh và Radio bắt đầu đưa âm nhạc từ cấp địa phương, lan ra vùng miền, rồi tới khán giả cả nước. Vào những năm 1920, có sự phát triển mạnh mạng lưới đài phát thanh trên toàn quốc-the Radio Networks.

Về các nhạc sĩ Tin Pan Alley đầu thế kỷ 20, ngành kinh doanh các bản nhạc giấy tập trung ở một khu vực của thành phố New York. Các nhạc sĩ Tin Pan Alley có tầm ảnh hưởng lớn thứ hai đến ngành kinh doanh âm nhạc. Đơn cử bài hát nổi tiếng “Somewhere Over the Rainbow” của nhóm Tin Pan Alley xuất hiện trong bộ phim Phù Thủy Xứ Oz là bản nhạc nổi tiếng nhất của người Mỹ lúc bấy giờ.

Vào đầu những năm 1950, các ca sĩ và các nhóm nhạc lớn bắt đầu xuất hiện gồm: Bing Crosby, Frank Sinatra, và các nhóm khác. Âm nhạc miền Tây và nhạc đồng quê phác họa trong nhưng bộ phim của các chàng Cowboys nước Mỹ. Trong giai đoạn này có nhiều Radio được phát vào ‘giờ vàng’. Giới trẻ nước Mỹ thường bị cuốn hút bởi dòng nhạc Blues nhưng các bậc phu huynh thì ‘đứng ngồi không yên’ khi con cái của họ yêu thích dòng nhạc này. Họ lo lắng con cái bị ảnh hưởng bởi lời lẽ không lành mạnh, lối sống ‘quá thoáng hay buông thả’, quần áo kỳ dị của các ca sĩ hay nhóm nhạc này.

Vào cuối nhưng năm 1950, những dòng nhạc khác đòng thời cùng phát triển thì một số ca sĩ nhạc Rock & Roll bị dần phai nhạt, thay vào đó là thị trường âm nhạc dành cho giới trẻ bắt đầu phát triển. Một trong những lý do là giới trẻ trong giai đoạn này có thể chọn thể loại nhạc cho riêng mình vì họ có tiền. Nắm bắt được thị hiếu của giới trẻ, các công ty thu âm nhảy vào và bắt đầu săn tìm và lăng xê các ca sĩ trẻ tuổi teen có ngoại hình và ăn mặc bắt mắt để thu hút khán giả trẻ. Nhạc pop của ca sĩ  tuổi teen đôi khi được dán nhãn là nhạc’ bubblegum’.

Vào những năm đầu 1960, ngành âm nhạc của Mỹ đã bị bất ngờ khi nhóm nhạc Beatles đến từ nước Anh trở thành “nhóm nhạc Pop lớn” ở Mỹ và người Mỹ gọi đây là “cuộc xâm lược của những người Anh”. Nhóm Beatles được thành lập vào năm 1957 tại Liverpool, Anh. Họ đã sao chép bản rock and roll đầu tiên theo phong cách của các nghệ sĩ Mỹ như Buddy Holly. Năm 1963, The Beatles đã thu âm album đầu tiên với tựa đề:’Please Please Me’ và lưu diễn nhiều nơi. Sau đó, họ có thêm ba đĩa đơn đình đám ở Anh và những người hâm mộ yêu quí ban nhạc Beatle đến nỗi báo chí Anh đã đưa ra thuật ngữ gọi là “Cuồng Beatle hay Beatlemania”. Sau đó, nhóm nhạc Beatles đã ngừng lưu diễn và tập trung vào thu âm. Vào mùa thu năm 1966, họ bắt đầu thu âm album Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band.

Các phong cách âm nhạc mới như rock dân gian đã xuất hiện từ sự pha trộn giữa phong cách âm nhạc pop của Mỹ và Anh. Los Angeles nổi lên như là trung tâm của âm nhạc pop mới sau năm 1964. Bob Dylan đã sáng tác bài hát thể hiện về sự bất công xã hội và sau đó bắt đầu viết lời bài hát cá nhân hơn. Bản thu âm “Mr. Tambourine Man” của Byrd, được viết bởi Bob Dylan, là bản hit rock dân gian đầu tiên đạt vị trí số một quốc tế.

Sau sự nổi tiếng của ban nhạc The Beatles, nam thanh thiếu niên trên khắp Hoa Kỳ đã thành lập các ban nhạc nghiệp dư và chỉ đạt được sự nổi tiếng trong khu vực. Từ Tây Bắc Hoa Kỳ, Kingsmen và “Louie Louie” là một ví dụ. Nhiều người trong số này đã thành công ngắn ngủi với một hoặc hai bài hát và được gọi “bản hit một lần=one-hit wonders”.

Trong những năm 1960, các nhạc sĩ Mỹ gốc Phi ở Detroit, Chicago, Memphis, Muscle Shoals và Atlanta có tác động lớn đến các bảng xếp hạng nhạc pop. Xu hướng âm nhạc phản ánh thái độ của nươc Mỹ đối với vấn đề chủng tộc.

Mùa hè năm 1967 hay còn gọi “Mùa hè của tình yêu. Nó đã đánh dấu bước đột phá của âm nhạc và văn hóa. Nhạc ảo giác (psychedelia) trở nên phổ biến. Phong trào nhạc ảo giác bị ảnh hưởng bởi các phong trào xã hội khác thời đó. Ma túy đóng vai trò trung tâm trong phong trào nhạc ảo giác. Sự trỗi dậy của psychedelia trùng hợp với xu hướng sáng tác, sắp xếp và thu âm với nhiều tham vọng hơn, do nhóm nhạc Beatles và Beach Boys, những người có ảnh hưởng lẫn nhau. “Good Vibrations” được coi là thành tựu nổi bật của Brian Wilson. Nó cho thấy sự thử nghiệm với nhiều khía cạnh của việc tạo và thu âm các bản nhạc và nó được sử dụng hơn 25 nhạc cụ khác nhau.

Thế giới âm nhạc vẫn tiếp tục thay đổi, phát triển và đa dạng hóa. Nhiều nhạc sĩ hợp tác với nhau, đôi khi thành lập các ban nhạc mới, đôi khi tách ra để solo.

CẢM NHẬN CỦA SINH VIÊN

Bạn Ngô Minh Châu – sinh viên HSU chia sẻ:”Âm nhạc là cây cầu kết nối con người với nhau và sự ra đời của nó cũng là một trong những thành tựu vĩ đại của con người. Sự tác động của âm nhạc vô cùng kì diệu, nó là liều thuốc tinh thần và không ai có thể từ chối viên thuốc đặc biệt đó. Theo nghiên cứu khoa học, nghe nhạc sẽ giúp chúng ta tiết ra nhiều chất Dopamine – Hormone hạnh phúc trong não. Khi bạn cảm thấy buồn, nghe được một bản nhạc bắt tai thì tâm trạng sẽ tốt hơn, vui vẻ và yêu đời hơn. Âm nhạc còn giúp ta giảm stress và đặc biệt đó là giúp con người gắn kết với nhau, chúng ta có thể vui cười, ôm chầm những người lạ trong buổi hòa nhạc vì khi cùng hát cùng chơi nhạc mọi người cảm thấy đồng điệu, hòa vào làm một. Tuy nhiên, âm nhạc còn phát triển mạnh mẽ thành một cuộc công nghiệp âm nhạc. Và ngày hôm nay, tôi đã được mở mang kiến thức về âm nhạc nói chung, nhạc Pop ở Mỹ nói riêng và sự thay đổi của nó trong 100 năm qua do GS. Brian Kilp trình bày tại Trường Đại học Hoa Sen. Tôi cảm thấy rất thú vị khi được tham dự một buổi nói chuyện về lĩnh vực mọi người đều thích thú nhưng chưa chắc ai cũng hiểu về nó: “ âm nhạc”. Ở kỉ nguyên 4.0 chỉ cần một cú click chuột hoặc cụm từ keywords chúng ta có thể tìm thấy rất nhiều bài hát với thể loại khác nhau. Nhưng lội ngược dòng lịch sủ  những năm 50, 60 – thời kì hưng thịnh của âm nhạc, nhất là ở Mỹ và sự “ thâm nhập” âm nhạc của Anh quốc vào Mỹ, chúng ta mới thấy âm nhạc thay đổi và phát triển nhanh chóng như thế nào. Tôi đã được tận hưởng những bản Rock and Roll, Soul, Folk, và nhiều thể loại hot đã làm nên tên tuổi của các nghệ sĩ, và trở thành huyền thoại trong nền âm nhạc. Trong 3 tiếng ngắn ngủi nhưng thầy Brian cũng đã truyền tải những thay đổi của âm nhạc theo từng thời kì và giai đoạn. Một điều làm tôi thấy hấp dẫn đó là âm nhạc Mỹ ở thập niên 60 và cuộc xâm lược âm nhạc Anh quốc, tạo nên những ban nhạc huyền thoại, đình đám cho tới tận bây giờ như: nhóm The Beatles. Âm nhạc là sự kết hợp của nhiều nhạc cụ: trống, guitar, bass,…và sự sáng tạo tuyệt vời của các nghệ sĩ, ca sĩ cho tác phẩm của họ. Dần dần, nhiều thể loại mới, lạ ra đời và cũng có nhiều ca sĩ biểu diễn solo (thay vì nhóm như trước đó) làm nền âm nhạc dần dần trở nên ảnh hưởng mạnh mẽ, trong đó có ông hoàng nhạc Pop Michael Jackson. Không chỉ đơn thuần là âm nhạc và giọng hát mà còn là cả tâm hồn, là câu chuyện về gia đình, tình yêu, chính trị trong đó. Âm nhạc còn là nền tảng phá vỡ sự phân biệt chủng tộc. Sau khi tham dự buổi Seminar đầy hấp dẫn và thú vị này, tôi cảm thấy rất vui vì biết về lịch sử hình thành, phát triển, thay đổi các thể loại nhạc ở Mỹ 100 năm qua. Qua đó có thêm kiến thức, mở mang hiểu biết về nhiều thể loại nhạc, bài hát, nhóm nhạc,.. đã từng làm nức lòng người hâm mộ thời điểm đó. Cảm ơn trường Đại học Hoa Sen, cô Ngọc và GS. Brian đã cho chúng tôi một buổi chiều thứ 7 đầy ý nghĩa.

Bạn Nguyễn Hoàng Nguyệt Anh – sinh viên HSU cho biết: Trong quá trình theo học môn Giới và Phát triển của Bộ môn Giáo dục Khai phóng, Khoa Khoa học xã hội, em đã có cơ hội được tham gia buổi Seminar về âm nhạc: 100 Years of Musical Highlights from Tin Pan Alley to Maroon 5 (Những thành tựu nổi bật của âm nhạc thế giới 100 năm qua, từ nhạc sĩ Tin Pan Alley cho tới nhóm nhạc nổi tiếng Maroon 5) do GS.TS. Brian Kilp, Indiana State University, U.S.A trình bày. Diễn giả đã giúp em biết thêm được nhiều thể loại nhạc (nhạc pop, nhạc cụ,…) và lịch sử hình thành của nhạc Rock và Pop. Từ trước đến nay, em chỉ biết nghe nhạc và dùng cảm xúc để nghe chứ chưa bao giờ có ý định tìm hiểu rõ về lịch sử của âm nhạc. Qua việc tham dự, em biết được công nghệ làm nhạc, ngành kinh doanh âm nhạc, ca sĩ đến fan hâm mộ cũng là các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thay đổi của âm nhạc. Nhạc Pop không chỉ đơn thuần là âm nhạc mà nó nói đến các vấn  đề văn hóa, chính trị hay thậm chí là giới tính. Trong quá trình diễn giả diễn giải, ông đã lồng ghép cho chúng ta nghe các bài nhạc đi từ lúc sơ khai cho đến nay, rất thú vị và hay, làm em về phải tìm hiểu thêm. Em cảm thấy thật may mắn khi được đến tham dự buổi seminar này. Cảm ơn Ban tổ chức.

GV: Doãn Thị Ngọc-Khoa KHXH-HSU