Nhận diện kịch bản lừa đảo tinh vi trên không gian mạng

Hưởng ứng Chiến dịch “Không một mình” do Liên minh “Niềm tin số” khởi xướng, Trường Đại học Hoa Sen (HSU) lan tỏa thông điệp “Cùng nhau an toàn trực tuyến”, giúp sinh viên và cộng đồng trẻ nâng cao nhận thức, kỹ năng tự bảo vệ bản thân và cùng nhau xây dựng không gian mạng an toàn.

Hai câu chuyện lừa đảo qua mạng dưới đây là trải nghiệm đau lòng của các thanh thiếu niên tại Việt Nam, nơi sự ngây thơ và thiếu cảnh giác đã bị tội phạm trực tuyến lợi dụng. Mỗi câu chuyện là bài học cho thấy cách tội phạm giăng bẫy để cô lập nạn nhân – từ những lời đe dọa lạnh lùng đến màn kịch tinh vi.

Phòng Zoom không có cửa sổ

Linh là sinh viên năm nhất một trường đại học tại Hà Nội, đi học xa nhà nên phải thuê trọ. Sáng Chủ nhật, đang ở phòng trọ, Linh nhận được cuộc gọi từ số lạ. Người đàn ông ở đầu dây tự xưng là cán bộ Cục Cảnh sát Hình sự, khẳng định Linh liên quan đến đường dây rửa tiền và đe dọa sẽ ra lệnh bắt giữ nếu không hợp tác.

Để tăng tính thuyết phục, đối tượng xấu lập tức gửi qua Zalo nhiều giấy tờ có hình ảnh, tên, ngày sinh, số căn cước công dân, địa chỉ nơi ở của Linh. Trước những thông tin cá nhân trùng khớp, Linh hoang mang và bắt đầu tin rằng mình thật sự bị điều tra. “Em phải làm theo hướng dẫn. Tắt máy, không được liên lạc với bố mẹ, nếu không gia đình sẽ bị liên lụy. Sau đó, truy cập ngay phòng Zoom theo đường link chúng tôi gửi” – đối tượng ra lệnh.

Linh làm theo, trong Zoom có nhiều đối tượng dàn cảnh đang trong giờ làm việc tại cơ quan Công an với nhiều người mặc quân phục, ngồi trước “bàn làm việc”. Họ đọc điều khoản pháp luật, giọng điệu chắc nịch, rồi yêu cầu Linh phối hợp để “phục vụ điều tra”; muốn chứng minh danh tính, minh oan cần cung cấp hình ảnh cá nhân, quay một số đoạn video để xác thực. Trong trạng thái sợ hãi, Linh tuân thủ không chút nghi ngờ

Khi thủ tục này hoàn tất, nhóm đối tượng tiếp tục yêu cầu: “Ngày mai, em phải lên xe khách vào TP.HCM để làm việc trực tiếp. Sẽ có người đón. Tuyệt đối không được báo cho gia đình, nếu không hậu quả sẽ rất nặng nề”.

Những cuộc điện thoại, những phiên làm việc qua Zoom liên tục diễn ra khiến Linh hoảng sợ, bị thao túng tâm lý và tin rằng im lặng và nghe lời là cách duy nhất để không ảnh hưởng đến gia đình và việc học tập của bản thân. Tối cùng ngày, Linh được yêu cầu rời khỏi nhà trọ và đến nhiều địa điểm khác nhau. Khi Linh rơi vào tình trạng mệt mỏi về thể xác và tinh thần, cùng với thời điểm tối muộn, chúng yêu cầu Linh thuê khách sạn để đảm bảo an toàn, bí mật và tiếp tục cung cấp thông tin phục vụ quá trình điều tra.

Tại khách sạn, Linh tiếp tục bị gieo rắc suy nghĩ phải tự chứng minh mình “vô tội”, như có khả năng tài chính, nguồn tiền sạch, không liên quan đến rửa tiền, ma túy. Khi biết Linh không có đủ tiền trong tài khoản, chúng hướng dẫn Linh tự dàn cảnh bị bắt cóc để gia đình chuyển tiền chuộc.

Linh đồng ý, tự làm rối tóc, ướt quần áo, tự gây thương tích lên tay chân, sử dụng dây rèm cửa buộc chân, buộc tay,… và quay video clip gửi cho các đối tượng.

Các đối tượng sau đó gọi điện yêu cầu gia đình chuyển 500 triệu chuộc con. Trong đêm, các đối tượng liên tục gửi hình ảnh, clip để gây áp lực và đe dọa chuyển tiền ngay nếu không Linh sẽ nguy hiểm tới tính mạng. Tìm mọi cách nhưng không liên lạc được, quá lo lắng vì sự an toàn của con, bố mẹ Linh đã vay mượn 500 triệu đồng chuyển cho các đối tượng. Cùng diễn biến đó, gia đình lo lắng đã báo Công an. Trưa hôm sau, Linh được tìm thấy và “giải cứu” tại khách sạn.

Gói hàng “đã nhận”

Tâm là nữ sinh lớp 12 trường THPT tại Hà Nội, em là học sinh giỏi toàn diện, bố mẹ là công chức Nhà nước, em là chị gái trong gia đình có hai chị em. Tâm thường đặt, mua đồ dùng học tập, tặng phẩm trên một số sàn thương mại điện tử.

Trưa 21/7/2025, vừa đi học về Tâm nhận thông báo từ ứng dụng thương mại điện tử: “Đơn hàng của bạn đã được giao thành công”. Tâm ngạc nhiên vì gần đây mình không đặt hàng. Ít phút sau, một cuộc gọi từ số lạ, giọng người đàn ông nghiêm nghị: “Chúng tôi là cơ quan chức năng. Gói hàng vừa rồi đã bị giữ vì liên quan đến đường dây vận chuyển ma túy. Người đứng tên nhận chính là em”

Tâm hoảng hốt: “Nhưng… em không đặt gì hết!”. “Không cần chối. Trong hệ thống ghi rõ tên em. Nếu muốn minh oan, phải hợp tác ngay. Chúng tôi sẽ mở phòng Zoom để em làm việc với đại diện công an, viện kiểm sát, tòa án. Nếu từ chối, em sẽ bị bắt ngay lập tức” – đối tượng đe dọa.

Do sợ hãi, Tâm làm theo, nhấn vào đường link Zoom. Trong cuộc gọi Zoom là ba người mặc quân phục cảnh sát, phía trước là “bàn làm việc”, phía sau có phông nền giống như tại trụ sở cơ quan Công an. Một người đập bàn, quát lớn: “Em phải chứng minh bản thân trong sạch. Mở camera, quay video xác minh toàn thân ngay”. Trước việc liên tục bị gây áp lực, đe dọa, thao túng tâm lý, Tâm làm theo.

Sau đó, các đối tượng yêu cầu Tâm cắt liên lạc với gia đình, thuê phòng khách sạn để đảm bảo bí mật quá trình điều tra. Tại phòng thuê trong khách sạn, Tâm nhận được tin nhắn từ đối tượng xấu, nội dung gồm hình ảnh, video nhạy cảm của bản thân vừa quay kèm lời đe dọa: “Chuyển ngay 450.000.000 đồng nếu không muốn những bức hình này đăng lên mạng”. Tâm bàng hoàng, chưa kịp định thần thì một cuộc gọi khác tới: “Hãy liên lạc với người thân, nói cần tiền gấp để làm hồ sơ đi du học”.

Trong cơn hoảng loạn, Tâm gọi về nhà: “Bố mẹ… con muốn đi du học, cần 450 triệu gấp”. Người mẹ bất ngờ, im lặng vài giây. Con gái chưa từng đề cập chuyện du học, sao nay lại xin tiền vội vã, giọng còn run run? Bà gặng hỏi, nhưng Tâm chỉ lặp lại: “Bố mẹ cứ gửi tiền cho con, chuyện này rất quan trọng”. Nhận thấy có điều bất thường, gia đình lập tức đến Công an địa phương trình báo. Lực lượng chức năng đã nhanh chóng vào cuộc, xác định Tâm đang ở một khách sạn trong thành phố và kịp thời giải cứu.

(Trích từ cẩm nang “Cùng nhau an toàn trực tuyến” của Liên minh Niềm tin số)

Cùng HSU lan tỏa tinh thần “Không một mình”

Hai câu chuyện rất gần với đời sống của sinh viên hiện nay – nơi một cú click, một cuộc gọi, hay một lời nhắn có thể dẫn đến hậu quả khôn lường. Mỗi sinh viên HSU hãy: Cảnh giác với các cuộc gọi, link lạ, lời mời không rõ nguồn gốc; Không giữ bí mật khi cảm thấy bất an – hãy chia sẻ với thầy cô, bạn bè, gia đình.

Chiến dịch “Không một mình – Cùng nhau an toàn trực tuyến” là hành trình chung tay xây dựng niềm tin số – nơi mỗi người trẻ, mỗi sinh viên ĐH Hoa Sen là người dùng có trách nhiệm, biết bảo vệ bản thân và cộng đồng.

Thực hiện: Huyền Đinh

Phòng Marketing – Truyền thông